O diálogo entre esportes e o juiz supranacional: o reenvio prejudicial

O presente artigo objetiva analisar o diálogo entre o sistema nacional e o sistema supranacional da ordem comunitária europeia, sob a perspectiva do reenvio a título prejudicial, cujo desenvolvimento impacta no subsistema do direito desportivo. O trabalho, também, trata dos reflexos dos diálogos entre ordens jurídicas com potencial para restringir a autonomia da lex sportiva. Para tanto, cita-se decisão do Tribunal de Justiça da União Europeia que discute o conceito de esporte, num contexto sobre isenção tributária. O artigo ocupa-se das facetas desse diálogo, partindo da importância da jurisprudência do Tribunal de Justiça da União Europeia e concluindo que são possíveis outras interações entre sistemas jurídicos, especialmente quanto a direitos fundamentais e direitos humanos. O artigo utiliza o método dedutivo, que parte dos conceitos para aplicação na hipótese.

DA SOBERANIA JURÍDICA À NACIONALIDADE: DA LOCALIZAÇÃO ESTATAL À DESLOCALIZAÇÃO ESPORTIVA

Este trabalho objetiva analisar como conceitos de soberania, cidadania e nacionalidade – tradicionalmente do direito público – são ressignificados pelo direito desportivo. O artigo parte da premissa de que a globalização já transformou a nossa forma de ver o Estado. O Estado e a sua estatalidade passam a conviver também com atores privados. A percepção sobre território, povo e monopólio da sanção ganham novos atores de controle. Com isso, se faz necessário diferenciar soberania jurídica da soberania política para explicar a validade das decisões de estruturas globais privadas, tal como a lex sportiva. Pautada na autonomia privada, a ordem desportiva consegue ser efetiva por causa de seu caráter associativo e de sua hierarquia. A partir de casos concretos e pesquisa bibliográfica, o Tribunal Arbitral do Esporte consegue aplicar dentro de sua lógica interna a ideia de soberania jurídica, cidadania e nacionalidade para garantir a igualdade desportiva. As conclusões apontam que alguns conceitos tradicionais do direito público não dão mais conta para explicar a atuação de atores privados globais, necessitando, assim, de uma reatualização.

Hak-Hak Pemain Sepak Bola Dalam Penundaan Liga Pada Masa Pandemi Covid-19

COVID-19 pandemic brought many impacts to every sector around the world, football is one of them. As a modern industry, the relation between professional football players and professional football clubs is a working relation that produces rights and responsibility for both parties that already agree on the contract. Problems occur when COVID-19 pandemic forces Indonesian football competition to be postponed. The government and federation already made several regulations to solve the problems around postponement. As a space for professional football players and as an organization that is equivalent to worker/labor union, APPI actively advocates on matters such as the club's responsibility towards players. Legal protection for professional football players is differentiated into two sectors, preventive and repressive. Preventive protection is a protection to prevent the dispute that could occur in the later day. Meanwhile, repressive protection in the football world is solved by non-litigation processes such as arbitration under NDRC Indonesia as an arbitrase committee under PSSI. Keywords: Legal Protection; COVID-19 Pandemic; Football Players and Football Clubs Protection; Working Relation; Lex Sportiva.AbstrakPandemi COVID-19 membawa dampak kepada banyak sektor di berbagai belahan dunia, tak terkecuali cabang olahraga sepak bola. Sebagai industri modern, hubungan antara pemain profesional dan klub profesional berupa hubungan kerja yang menghasilkan hak dan kewajiban antara kedua belah pihak yang disepakati dalam kontrak kerja. Masalah timbul tatkala pandemi COVID-19 memaksa kompetisi sepak bola Indonesia untuk dihentikan. Pemerintah dan federasi sepak bola mengeluarkan berbagai regulasi untuk mengatasi hal ini. APPI sebagai wadah pemain sepak bola profesional yang serupa dengan SP/SB secara aktif mengadvokasi kewajiban klub kepada pemain. Perlindungan hukum bagi pemain sepak bola profesional dapat dibedakan menjadi dua, yaitu preventif dan represif. Perlindungan preventif adalah perlindungan guna menanggulangi sengketa yang dapat terjadi di kemudian hari. Sementara perlindungan represif dalam olahraga diselesaikan dengan jalur non-litigasi berupa arbitrase yang diwadahi oleh NDRC Indonesia sebagai badan arbitrase di bawah PSSI.Kata Kunci: Perlindungan Hukum; Pandemi COVID-19; Perlindungan Pemain Sepak Bola dan Klub; Hubungan Kerja; Lex Sportiva.

«LEX SPORTIVA»: THE CONCEPT AND THE MATTER

Статья посвящена исследованию достаточно молодого феномена “lex sportivа”, выявлению подходов к определению сущности и структуры “lex sportivа”, определению сходных и отличительных черт между системами lex sportiva и lex mercatoria. Проанализированы решения Спортивного арбитражного суда в г. Лозанне и их влияние на формирование lex sportiva. Дано определение lex sportiva на основе проведенного исследования. The article is devoted to the research of the fairly young phenomenon of lex sportiva, to the detection of the approaches to defining the matter and structure “lex sportiva”, to the qualification of the similarities and distinctive features between the “lex sportiva” and “lex mercatoria” systems. Analyzed the decisions of the Court of Arbitration for Sport in Lausanne and their influence on the formation of the lex sportiva. The definition of lex sportiva is given on the basis of the conducted research.

Transnational Sports Law: The Living Lex Sportiva

This chapter focuses on the emergence of a transnational sports law, or lex sportiva, ruling international sports. In the transnational law literature, the lex sportiva is often referred to as a key example, but rarely studied in practice. Yet, it constitutes an important playground for transnational legal practice, and this chapter aims to show why. The focus is first on the ensemble of rules of the lex sportiva produced through a variety of lawmaking procedures located within different institutions. The second section identifies the processes and institutions making the lex sportiva in its daily practice. Finally, while the lex sportiva is often presented as an autonomous transnational legal construct detached from territorialized legal and political contexts, the this section of the chapter aims to show that in practice it operates in intimate connection with them. Hence, its transnational operation is much less characterized by full autonomy than assemblage.

Η θέση των μη κρατικών δικαίων στο συγκριτικό δίκαιο

Σχεδόν όλοι οι κλάδοι του δικαίου της Δύσης έχουν υιοθετήσει την θεώρηση του δικαίου ως αποκλειστικού δημιουργήματος του κράτους. Ένας από τους κλάδους δικαίου που λάμβαναν επί σειρά ετών ως αυτονόητη την συγκεκριμένη θεώρηση του δικαίου ήταν και το Συγκριτικό δίκαιο. Υπό την επιρροή της, το Συγκριτικό δίκαιο περιορίστηκε στην σύγκριση μόνο κανόνων των κρατικών δικαίων και απέκλεισε από το πεδίο της σύγκρισης μη κρατικές δικαιικές εκφράσεις. Εάν γίνει δεκτό, όπως υποστηρίζεται, ότι το πεδίο έρευνας του Συγκριτικού δικαίου είναι εγγενώς απεριόριστο, δεν υπάρχει ίσως καμία αμφιβολία ότι η στάση του αυτή αποτελούσε έναν αυτοπεριορισμό του. Κρίσιμος κρίνεται ένας επαναπροσδιορισμός του ρόλου του. Σκοπός της παρούσας διδακτορικής διατριβής είναι να αποκαταστήσει στην θέση τους τις αποκλεισμένες μέχρι πρότινος δικαιικές εκφράσεις στο Συγκριτικό δίκαιο αφού πρώτα αναζητήσει τους τρόπους με τους οποίους ο κλάδος οδηγήθηκε σε αυτόν του τον αυτοπεριορισμό. Σημαντικό ρόλο στον αυτοπεριορισμό του Συγκριτικού δικαίου έπαιξε το θεωρητικό πλαίσιο γύρω από το οποίο ήταν δομημένο. Στην πρώτη ενότητα του πρώτου μέρους, η οποία τιτλοφορείται «Ορθόδοξο Συγκριτικό Δίκαιο» συγκεντρώνονται κάποιες θεωρητικές επιλογές του Συγκριτικού δικαίου, οι οποίες θεωρείται ότι συνέβαλαν στον αποκλεισμό των μη κρατικών δικαίων από το πεδίο της σύγκρισης. Ενώ, στην δεύτερη ενότητα, η οποία τιτλοφορείται «Νομαδικό Συγκριτικό Δίκαιο» επιδιώκεται η διαμόρφωση ενός νέου θεωρητικού πλαισίου, η αξιοποίηση του οποίου θεωρείται ότι θα μπορούσε να συμβάλει στην αποκατάσταση της θέσης των μη κρατικών δικαίων κατά τις συγκρίσεις δικαίων. Στο δεύτερο και τρίτο μέρος της διδακτορικής διατριβής εξετάζονται από μια ιστορική οπτική δυο περιπτώσεις μη κρατικών δικαίων, οι οποίες ήταν επί μακρόν εξαιρεμένες από τις συγκρίσεις δικαίων: τα αφρικανικά αυτόχθονα δίκαια και το ινδουιστικό δίκαιο. Κρίσιμη χρονική περίοδος και στις δύο υπό εξέταση περιπτώσεις ήταν εκείνη της αποικιοκρατίας, καθώς οι παρεμβάσεις που επισυνέβησαν εκείνη την περίοδο στα δίκαια αυτά έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στην μετέπειτα πορεία τους. Αυτός είναι και ο λόγος που η ανάλυσή τους είναι δομημένη γύρω από αυτό το ιστορικό γεγονός. Πιο συγκεκριμένα εξετάζονται: τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα αυτών πριν από την περίοδο της αποικιοκρατίας, οι αλλαγές που επήλθαν σε αυτά κατά την διάρκεια της αποικιοκρατίας και οι σημερινές εκδηλώσεις αυτών των δικαίων από την ανεξαρτητοποίηση των αφρικανικών κρατών και της Ινδίας και έπειτα. Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι η φράση «μη κρατικά δίκαια» είναι εξαιρετικά ευρεία. Εκτός από τα μη κρατικά δίκαια που εντοπίζονται εντός του κράτους, περιλαμβάνει και τα μη κρατικά δίκαια εκτός αυτού –υπερεθνική νομοθεσία (Διεθνείς Συνθήκες, νομοθεσία Ευρωπαϊκής Ένωσης), πρότυποι νόμοι (UNCITRAL, κανόνες ICC), κανόνες: lex mercatoria, lex maritima, lex petrolea, lex sportiva. Διευκρινίζεται ότι αντικείμενο της εν λόγω διατριβής αποτελούν μόνο τα εντός του κράτους μη κρατικά δίκαια.

L’effectivité du rôle des instances de contrôle dans la régulation disciplinaire de l’éthique sportive : révélatrice d’une hiérarchie ?

À la suite du rapport sénatorial (n°544) conduit par J-F. Humbert en 2011, le gouvernement français votait en 2012 la loi n°2012-158, complétée cinq années plus tard par la loi n°2017-261 de 2017, qui imposait à chaque fédération sportive et ligue professionnelle associée : (i) l’élaboration d’une charte éthique destinée aux acteurs participants à la pratique, (ii) la mise en place de commissions indépendantes dont le rôle est de contrôler le respect de ladite charte. Toutefois, la régulation disciplinaire dans le sport professionnel, et en particulier le football, repose sur un système structuré de manière autonome et quasi-juridique (Foster, K. (2007). The juridification of sport. In S. Greenfield & G. Osborn (Eds.), Readings in Law and Popular Culture (pp. 155–182). London: Routledge; Latty, F. (2007). La lex sportiva : Recherche sur le droit transnational. Leyde : Martinus Nijhoff Publishers). avec la présence d’une commission de discipline, seule détentrice du pouvoir de sanction envers les acteurs ayant commis des comportements contraires aux règlements et à la charte éthique. L’ajout d’un comité de contrôle de l’éthique entraînait alors une superposition d’instances de contrôle visant à réguler un même objet, à l’image de ce qui était observable dans le cadre du football (dès 2002) puis du rugby (dès 2004). Or, la superposition d’instance génère un questionnement quant au rôle de chacune d’elles dans un système de régulation disciplinaire des comportements en matière d’éthique sportive. Ainsi, cette contribution propose d’analyser, par le biais d’une méthodologie mixte à prégnance quantitative, l’effectivité du rôle de la Commission de discipline et du Conseil National de l’Éthique au sein du système disciplinaire de la Ligue de Football Professionnel dans leur traitement commun des comportements des acteurs professionnels (joueurs, entraîneurs, encadrants). Les résultats obtenus permettent alors d’observer un rôle ambigu et accessoire de l’instance de contrôle de l’éthique au sein du système disciplinaire : laissant entrevoir le fait que l’intervention législative de l’État – cherchant à généraliser le modèle suivi par le football – a pour objectif principal de légitimité légalement les principes de « bonne gouvernance », déjà mis en place dans cette discipline professionnalisée depuis de nombreuses années.

Riflessioni in tema di comparazione, diritto transnazionale e lex sportiva

"Con questo articolo si intende svolgere una riflessione sul grado di autonomia della lex sportiva sovranazionale rispetto agli altri sistemi di norme, prendendo in considerazione tre fattispecie che hanno suscitato molto dibattito nella prassi: il divieto di promozione pubblicitaria dei prodotti di tabacco ed assimilati in occasione di manifestazioni sportive, il problema dei diritti audiovisivi in relazione ad eventi sportivi e la fattispecie della c.d. Third Party Ownership nel rapporto tra normativa FIFA e quella della Unione Europea in tema di concorrenza. In alcuni casi, come nel conflitto tra UEFA e FIFA da un lato ed Unione Europea dall’altro, sulla gestione dei diritti televisivi in ambito sportivo, è intervenuta la giurisprudenza della Corte di Giustizia dell’Unione Europea a risolvere la questione. In altri casi, si vuole mettere in rilievo come il conflitto in realtà si ponga solo come potenziale, ovvero apparente qualora si adotti un approccio rispettoso degli ambiti propri dei diversi sistemi di norme."